به نقل از «خبرگزاری صدا و سیما»

گام‌های مؤثر جهاددانشگاهی در تامین امنیت غذایی کشور

تاریخ انتشار: ۱۶ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۰۲۳۱۰۵

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی جهاد دانشگاهی ، فرا رسیدن چهل و چهارمین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی و ایام‌الله دهه مبارک فجر که امسال با شعار محوری «ایران استوار، ۴۴ سال افتخار» برگزار می‌شود، سبب شد تا در سلسله گزارش‌هایی به بررسی شاخص‌ترین و جدیدترین دستاورد‌های محققان جهاددانشگاهی؛ این نهاده برآمده از انقلاب اسلامی پرداخته شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

یکی از موارد مهم در بسیاری از جوامع موضوع امنیت غذایی است که سنگ بنای امنیت یک جامعه و عنصر اصلی سلامت فکری، روانی و جسمی بوده و در جهان پرآشوب امروز امنیت غذایی اساس امنیت ملی به شما می‌رود و به همین دلیل ارتقای امنیت غذایی و نیل به خودکفایی در محصولات اساسی نه یک انتخاب بلکه یک الزام است.

این مهم مورد تاکید رهبر انقلاب نیز بوده است و ایشان در ۱۴ دی‌ماه ۱۳۸۲ در دیدار جمعی از کشاورزان فرموده‌اند: «امنیت غذایی برای کشوری بزرگ، پُرجمعیت و دارای هدف‌های بلند، بسیار مهم است؛ لذا بخش کشاورزی و دامدارىِ ما یک بخش ویژه و استثنایی است و همه باید برای آن تلاش کنند.» حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ۱۲ دی‌ماه ۱۳۸۰ نیز در دیدار با جمعی از کشاورزان فرمودند: «.. این ملت عزیز و سربلند، در امر تغذیه و تهیه مواد غذایی اصلی خود، نباید به بیرون مرز‌ها هیچ احتیاجی داشته باشد. از اوّل انقلاب تا امروز، تکیه‌بر مسئله کشت و زرع، برای تأمین این منظور بوده است. ما برای گندم و برنج و روغن و لبنیات و خوراک دام و بقیه مصارف عمده واصلی کشورمان نباید نیازمند دیگران باشیم.»

همه این سخنان نشان از اهمیت بالای تأمین امنیت غذایی برای کشور دارد و در این راستا جهاددانشگاهی نیز در زمینه امنیت غذایی کشور گام‌هایی را برداشته است که ازجمله آن می‌توان به تولید جنین ممتاز منجمد برای اصلاح نژاد گاو‌های شیری و گوشتی، کسب فناوری تولید چهار نوع بذر هیبرید سبزی و صیفی، کسب دانش فنی و تولید بچه ماهی سی بأس برای پرورش در قفس و تکثیر گاومیش‌های با خصوصیات ژنتیکی برتر اشاره کرد.

همچنین توسعه صنعت شترداری مدرن با استفاده از اصلاح نژاد و تکثیر سریع‌تر شتر‌های ممتاز شیری به کمک فناوری‌های نوین تولیدمثلی و کسب دانش فنی و تولید غذای زنده جهت تکثیر آبزیان دریایی از دیگر طرح‌های در دست اقدام این نهاد است که توسط واحد‌های سازمانی جهاددانشگاهی انجام می‌شود.

تولید جنین ممتاز منجمد برای اصلاح نژاد گاو‌های شیری و گوشتی

به‌منظور خودکفایی و تأمین امنیت غذایی کشور در زمینه رفع وابستگی از واردات گوشت، کره و تولید گوساله نر ممتاز جهت تولید اسپرم منجمد باقابلیت تعیین جنسیت طرح فناورانه «تولید جنین ممتاز منجمد برای اصلاح نژاد گاو‌های شیری و گوشتی» در جهاددانشگاهی اجرا شد.

اصلاح نژاد یکی از روش‌های مهم در کاهش هزینه و افزایش تولید در صنعت دام‌پروری به شمار می‌رود که در کشور ما برای اولین بار بانک تولید جنین از گاو‌های ممتاز راه‌اندازی شده که میزان دقت تعیین جنسیت در این روش بالای ۹۰ درصد است.

محققان پژوهشگاه علوم و فناوری‌های نوین زیستی (ابن‌سینا) با شناسایی نیاز‌ها و ضرورت‌های موجود از حدود ۱۵ سال گذشته کار مطالعه و بررسی این موضوع را آغاز کردند و موفق شدند به‌عنوان اولین کشور در منطقه علاوه بر ایجاد زیرساخت‌های لازم برای تولید آزمایشگاهی جنین نژاد‌های ممتاز گاو و حرکت به سمت بومی‌سازی این دانش به دانش فنی تولید جنین ممتاز برای اصلاح نژاد گاو‌های شیری و گوشتی دست پیدا کنند و مقدمه انقلابی در صنعت پرورش گاو، کاهش هزینه‌های تولید و خودکفایی در تولید گوشت و خودکفایی در تولید کره را فراهم کنند.

از نتایج حاصل از اجرای این طرح می‌توان به‌صرفه جویی در واردات نهاده‌های دامی، راندمان بهتر تولید و عدم نیاز به افزایش جمعیت دام، خودکفایی در زمینه واردت گوشت و کره، توسعه نژاد‌های گوشتی، دومنظوره و جرزی، امکان صادرات جنین منجمد و گوساله ممتاز و ارزآوری و اشتغال‌زایی اشاره کرد.
جهاددانشگاهی با اجرای این طرح توانسته با تولد گوساله ممتاز از گاو‌های غیر ممتاز، ارزش‌افزوده جدیدی در صنعت دام‌پروری ایجاد کند.

کسب فناوری تولید چهار نوع بذر هیبرید سبزی و صیفی
دست یافتن به دانش تولید بذر هیبرید محصولات صیفی و سبزی به‌خصوص گوجه و خیار و فلفل گلخانه‌ای می‌تواند ضمن ایجاد استقلال و امنیت غذایی برای مردم کشور، هزینه چند صد میلیون دلاری واردات را کاهش دهد. در همین راستا کسب فناوری تولید چهار نوع بذر هیبرید سبزی و صیفی در مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران وابسته به جهاددانشگاهی اجرا شد که یکی از طرح‌های این نهاد برای ارتقای امنیت غذایی و سلامت کشور است.

بذر هیبریدی از تلاقی دو مولد نر و ماده با ویژگی‌های منحصربه‌فرد به‌دست‌آمده و از برتری‌های خاصی برخوردار هستند و ویژگی‌های هر دو والد را دارند و نسبت به بذر محلی و بومی عملکرد بالاتری دارند و مخاطرات بذر‌های تراریخته را هم ندارند.

زمانی که این طرح در جهاددانشگاهی آغاز شد تولید بذر هیبرید صیفی سبزی در کشور حدوداً صفر بود و از این لحاظ به‌شدت به واردات وابسته بود و علی‌رغم اینکه رتبه پنجم تولید صیفی و سبزی در جهان راداریم، ولی بالغ‌بر ۹۸ درصد بذر هیبرید صیفی و سبزی با صرف صد‌ها میلیون دلار و با تخصیص یارانه دولتی، از خارج از کشور تأمین می‌شد و اکنون نیز این روند ادامه دارد و این موضوع از حیث امنیت غذایی و خودکفایی در تولید بسیار حائز اهمیت است.

دست یافتن به دانش تولید بذر هیبرید محصولات صیفی و سبزی به‌خصوص گوجه و خیار و فلفل گلخانه‌ای می‌تواند ضمن ایجاد استقلال و امنیت غذایی برای مردم کشور، هزینه چند صد میلیون دلاری واردات را کاهش داده و با توجه به جایگاه بالای ایران در تولید صیفی و سبزی در جهان، می‌توان در بازار جهانی تولید بذر هیبرید این محصولات را نیز به وضعیت مناسبی رساند.

با توجه به نقشه جامع توسعه کشت‌های گلخانه‌ای در کشور که قرار است سطح زیر کشت این محصولات تا ۲ برابر وضعیت موجود یعنی به ۵۴ هزار هکتار افزایش یابد، اهمیت موضوع را دوچندان می‌نماید.

کسب دانش فنی و تولید بچه ماهی سی بأس برای پرورش در قفس و ساخت مجتمع آبزیان دریایی جهاددانشگاهی بوشهر
کسب دانش فنی و تولید بچه ماهی سی بأس برای پرورش در قفس گام دیگر این نهاد در حفظ امنیت غذایی کشور به شمار می‌رود.
با توجه به ظرفیت بالای پرورش آبزیان در آب‌های استان بوشهر، بسترسازی جهت تولید و تکثیر بچه ماهی سی‌باس در جهاددانشگاهی بوشهر در فاز اول پروژه بااعتبار ۸ میلیارد تومان فراهم‌شد که این پروژه مهم استان بوشهر را به قطب تولید و تکثیر بچه ماهی تبدیل می‌کند.

ساخت مجتمع آبزیان دریایی جهاددانشگاهی بوشهر در طرح کسب دانش فنی تولید و تکثیر سالانه ۵ میلیون قطعه بچه ماهی سی‌باس به‌عنوان یکی از ۳۱ طرح فناورانه ملی جهاددانشگاهی در سال ۹۸، کشور را از واردات بچه ماهی که در حال حاضر از کشور‌های هند، استرالیا و تایلند برای پرورش در قفس انجام می‌شود، بی‌نیاز خواهد کرد.

فاز اول این پروژه در زمینی به مساحت ۱۳ هزار مترمربع بااعتبار ۸ میلیارد تومان کلنگ زنی شد و در این مجتمع برای توسعه فناوری در کنار تولید و تکثیر بچه ماهی، تولید غذای زنده آبزیان همچون تولید آرتمیا، روتیفر و جلبک نیز - برنامه‌های تدوینی استان در عرصه دریا -اتفاق خواهد افتاد.
همچنین برای فاز دوم پروژه جهاددانشگاهی بوشهر درخواست ۵ هکتار زمین از مسئولان استانی دارد تا با گسترش بحث زیست فناورانه با توجه ظرفیت استان زنجیره تولید و پرورش ماهی در قفس را تکمیل کند.

تکثیر گاومیش‌های با خصوصیات ژنتیکی برتر/ تولد یاقوت به روش آی‌وی‌اف

یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در حوزه امنیت غذایی، انتخاب دام‌های سازگار با اقلیم کشور و درعین‌حال، دارای راندمان مناسب تولید است. با توجه به سابقه طولانی پرورش گاومیش در کشور، به‌عنوان یک دام بومی ارزشمند که برخلاف گونه گاو، وابستگی غذایی بسیار کمی به نهاده‌های دامی وارداتی دارد، در کنار خصوصیاتی ماندگاری بالا در گله، مقاومت نسبت به بیماری‌ها و شرایط اقلیمی سخت، هزینه خوراک پایین و کیفیت بالای شیر (چربی بالای ۸ درصد و پروتیین ۴/۲ درصد)، تکثیر گاومیش‌های ممتاز و شکل‌گیری گاومیش‌داری‌های صنعتی در کشور، تصمیمی استراتژیک است.

با توجه به این موضوع و با تلاش‌های پژوهشگران پژوهشگاه ابن‌سینای جهاددانشگاهی نخستین گوساله گاومیش‌های نژاد ممتاز به نام یاقوت به روش آی‌وی‌اف متولد شد.

این پژوهشگاه پیش‌ازاین از روش استحصال سونوگرافیک تخمک و تولید جنین به روش لقاح آزمایشگاهی در تکثیر نژاد‌های ممتاز گاومیش استفاده نموده و در حال توانسته است با استفاده از روش (ovum pick up) و لقاح آزمایشگاهی (IVF) برای نخستین بار جنین‌های گاومیش از نژاد‌های ژنتیکی ممتاز را تولید کند. انتقال این جنین‌ها تاکنون با چندین آبستنی و تولد دو گاومیش همراه بوده است.

آمادگی برای تکثیر و اصلاح نژاد شتر‌های بومی و قوچ سنگسری

همچنین ازآنجاکه بخش نسبتاً زیادی از کشورمان را بیابان تشکیل می‌دهد، شاید شتر دامی باشد که با کمترین میزان استفاده از نهاده‌های دامی وارداتی بتواند بهره‌وری خوبی داشته باشد؛ لذا می‌توان بخشی از هزینه را صرف تکثیر و اصلاح نژاد شتر‌های نیز بومی کنیم تا بتوانیم شترداری را به‌صورت صنعتی انجام دهیم.

در این رابطه با یک برنامه هماهنگ، می‌توان ذائقه مردم را به‌تدریج تغییر داده و استفاده از فرآورده‌های شتر را جا بیندازیم که آمادگی فعالیت در این حوزه نیز در جهاددانشگاهی وجود دارد.

همچنین در حوزه دامپروری جهاددانشگاهی درنظر دارد در شهرستان مهدیشهر استان سمنان، مرکز به نژاد دامی و ایستگاه اصلاح نژاد قوچ سنگسری را به اجرا درآورد.

ارتقا فرمولاسیون تولید خوراک آبزیان
کارخانه‌های متعددی در زمینه تخصصی آبزیان در کشور فعال هستند، اما با مشکلات اساسی که ازلحاظ کمی و کیفی در زمینه خوراک آبزیان وجود دارد مشکلات زیادی را برای پرورش‌دهندگان این حوزه ایجاد کرده است.

رسیدن به فرمولاسیونی پایدار برای آبزیان که مطابق با نیاز‌های اساسی رشد آبزیان باشد، می‌تواند هم در رشد و افزایش تولیدات آبزیان و هم در کاهش هزینه‌های غیرضروری و نهایتاً در کاهش بار آلودگی آب و محیط‌زیست اهمیت زیادی داشته باشد.

حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد هزینه‌های جاری مزارع آبزیان را خوراک آبزیان تشکیل می‌دهد و در صورت رسیدن به فرمولاسیون و خوراک آبزیان استاندارد بخش عمده‌ای از هزینه‌های جاری مزارع صرفه‌جویی می‌شود که البته به اقتصاد کشور کمک زیادی می‌نماید.
به همین منظور جهاددانشگاهی هرمزگان در جهت تکمیل زنجیره ارزش در حوزه آبزی‌پروری، زمینه فعالیت فرمولاسیون و تولید خوراک آبزیان دریایی با تاکید بر خوراک میگو را در دستور کار قرار داده و فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرد.

راه‌اندازی کلینیک آبزیان باهدف دسترسی ارزان جامعه به پروتئین و محصول سالم
با توجه به این‌که وضع ماهی‌های مصرفی در کشور خوب نیست سازمان جهاددانشگاهی تهران باهدف توسعه فعالیت‌های دامپزشکی آبزیان در سطح کشور، ایجاد شبکه ارتباطی ملی و بین‌المللی بهداشت و بیماری‌های آبزیان، دسترسی ارزان جامعه به پروتئین و محصول سالم کلینیک آبزیان را راه‌اندازی کرد.
در پی فعالیت سه دهه اخیر در حوزه‌های تحقیقات بر روی انواع ماهی در مرکز تحقیقات آبزیان و تولید واکسن آبزیان سازمان جهاددانشگاهی تهران تلاش برای تأسیس یک کلینیک تخصصی برای خدمت‌رسانی به صنعت آبزی‌پروری کشور را از سال ۱۳۹۵ آغاز کرد.

این کلینیک تلاش دارد تا به افزایش بهره‌وری در مزارع قزل‌آلا با استفاده از اصول امنیت زیستی، پایداری در کسب‌وکار‌های مرتبط با آبزیان و حفظ مشاغل موجود، توسعه و گردآوری دانش و اطلاعات موردنیاز برای تولید ماهی سالم و افزایش سرانه مصرف ماهی در کشور کاری انجام دهد.

با توسعه فعالیت‌های کلینیک تخصصی آبزیان در جهاددانشگاهی انتظار می‌رود دامپزشکی آبزیان در کشور با سرعت بیشتری به رشد خود ادامه داده و نقیصه موجود در این بخش را هر چه زودتر برطرف کند.

تأمین امنیت غذایی کشور نیازمند همکاری بین بخشی

در پایان ذکر این نکته ضروری است که برای تأمین امنیت غذایی در یک کشور باید سازمان‌ها و نهاد‌ها باهم همکاری داشته باشند و با هماهنگی یک سازمان متولی امنیت غذایی، بر تولید یا واردات مواد و محصولات غذایی، آموزش و تبلیغ و آگاهی دادن به جامعه و سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی نقش ایفا کنند.

موارد اشاره شده بخشی از فعالیت‌های جهاددانشگاهی در حوزه حفظ تأمین غذایی کشور است و محققان این نهاد با توجه به تجربیات موفق در این حوزه اعلام آمادگی کرده‌اند تا در صورت فراهم کردن امکانات لازم قدم‌های مؤثری در جهت خودکفایی کشور و قطع وابستگی به سایر کشور‌ها در تأمین امنیت غذایی کشور بردارند.

منبع: خبرگزاری صدا و سیما

کلیدواژه: کسب دانش فنی و تولید جهاددانشگاهی بوشهر تأمین امنیت غذایی برای پرورش در قفس تولید بذر هیبرید امنیت غذایی تولید جنین ممتاز امنیت غذایی کشور امنیت غذایی آبزیان دریایی تولید و تکثیر خوراک آبزیان صیفی و سبزی بچه ماهی سی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۰۲۳۱۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تولید انبوه قطار ملی در ریل ماند/ مروری بر کارنامه قطار ایرانی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، مطابق ماده ۵۴ قانون برنامه ششم توسعه که تا پایان سال ۱۴۰۲ بود، وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری و همراهی دانشگاه‌ها و جهاد دانشگاهی موظف به انتقال فناوری صنایع ریلی به داخل کشور و رسیدن به سهم ساخت داخل ۸۵درصد شده بود.

بر این اساس، باید حداقل ۸۵ درصد دانش طراحی و ساخت تجهیزات مورد نیاز این صنعت بومی میشد که بر همین اساس قرارداد تولید قطار ملی در سال ۱۳۹۸ منعقد شد.

اکنون ۵ سالی از شروع پروژه قطار ملی با انعقاد قراردادی بین معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری و شرکت متروی تهران به نمایندگی از شهرداری تهران به عنوان کارفرما و شرکت واگن سازی تهران و شرکت مپنا و جهاد دانشگاهی به عنوان مجریان زیبرخش‌های اصلی قطار و چندین شرکت دانش بنیان به عنوان زنجیره تامین تجهیزات و قطعات می‌گذرد؛ بنابراین از تیرماه ۱۳۹۸ با توجه به اسناد بالادستی به ویژه سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی و پتانسیل‌ها و توانمندی‌های موجود در داخل کشور معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، شرکت راه آهن شهری تهران و حومه (مترو) تصمیم به طراحی و ساخت واگن‌های مترویی با استفاده از توانمندی‌های موجود در داخل کشور گرفتند.

در این قرارداد که موضوع آن مشارکت در توسعه محصول یک رام قطار مترو برای خطوط مترو تهران با استفاده از پتانسیل‌های موجود در داخل کشور و همکاری یک طراح معتبر بین المللی بود به مرحله امضا رسید. هدف از این مشارکت همکاری طرفین به منظور طراحی ئ ساخت واگن‌های مترویی برای بهره برداری در خطوط متروی تهران با استفاده از پتانسیل‌های موجود در داخل کشور بود.

مروری بر کارنامه ساخت قطار ملی

این قرارداد دو فاز داشت که فاز اول آن مربوط به طراحی و ساخت یک رام قطار هفت واگنه برای خطوط مترو تهران با استفاده از منابع مالی طرفین بود.
اولین مراحل تست گرم این قطار ۱۶ فروردین ۱۴۰۰ در خط تست پایانه فتح‌آباد با موفقیت انجام شد. سیستم رانش این قطار شامل تمام بخش‌های سختافزاری و نرمافزاری می‌شود که وظیفه تأمین تغذیه الکتریکی، کنترل و حفاظت و راهبری، حرکت و توقف قطار را برعهده دارد.

۲۰ دستگاه گیربکس، ۲۰ دستگاه موتور ترکشن، ۱۰ دستگاه سیستم کنترل دور موتورها؛ ۴ دستگاه تغذیه تجهیزات جانبی و یک ست کامل TCMS که کنترل و نظارت بر اجزای فوق را برعهده دارد، زیربخش‌های سیستم رانش هستند که توسط جهاد دانشگاهی طراحی، ساخته و در این قطار استفاده شده است.

آن زمان تصمیم بر این بود که این قطار ملی به تولید انبوه برسد و جایگزینی برای واردات باشد. در حال حاضر ۸۵ درصد این دستاورد داخلی سازی شده و دانش فنی آن نیز در دست محققان است. این قطار مترویی به صورت ویدیو کنفرانس توسط رئیس جمهور وقت در بهار ۱۴۰۰ رونمایی رسید.

از آنجایی که کشور به این داخلی سازی نیاز دارد و علاوه بر شهر تهران، کلان شهر‌های دیگر در کشور میتوانند از این دستاورد بومی بهره ببرند و با حمایت‌هایی که از طرف معاونت فناوری ریاست جموهوری داشت این پروژه به خوبی پیش رفتو به نتایج ارزشمندی رسید.

قطار ملی در حال جابجایی مسافر

در راستای دریافت آخرین آمار از پروژه قطار ملی با محمد فرزی مدیر پروژه سیستم رانش قطار ملی در جهاد دانشگاهی علم و صنعت به گفتگو نشستیم که مشروح آن را میخوانیم؛

*با توجه به اینکه ۵ سال از استارت پروژه قطار ملی میگذرد بفرمایید که این قطار مجوز‌های لازم را دریافت کرده است؟

فرزی: مجوز بین المللی قطار ملی مدت‌ها قبل صادر شده بود، اما حدود فروردین ماه امسال مجوز داخلی از طرف مدیران مترو داده شد و هم اکنون قطار در خط مترو پرند در حال جابجایی مسافر است.

* چند واگن یا رام این محصول ایرانی در حال استفاده است؟

فرزی: یک رام قطار یا ۷ واگن که تمام تست‌ها را گذرانده است.

*توسعه قطار ملی منوط به چه مواردی است؟

فرزی: قرار بود ۱۱۳ واگن دیگر تولید انبوه شود و این مسئله منوط به بهره برداری از قطار، پاس کردن تست‌های بین المللی و اخذ مجوز است و تمام شروط لازم برای اینکه تولید انبوه شروع شود از نظر فنی و تکنیکال فراهم شده و فقط شهرداری باید مسائل مالی را حل کند و کار را سفارش دهد.

*آیا برای تامین قطعات نیاز به واردات است؟

فرزی: تمام بخش‌های اصلی قطار ساخت داخل است؛ واگن سازی، مپنا و جهاد دانشگاهی این قطار را ساخته اند. البته مانند همه پروژه‌های دیگر کشور بخشی از المان‌ها مانند نیمه هادی‌ها و آی سی‌های خاصی که استفاده میشود وارداتی هستند و این موارد در کل دنیا محدود است که شرکت‌های خاصی آنها را میسازند. محدودیت ویژ‌های برای واردات آنها نداریم و مانند وارد کردن یک قطعه بزرگ نیست که بگوییم محدودیت داریم. حدود ۱۵ درصد تجهیزات مورد استفاده در قطار وارداتی و ۸۵ درصد ساخت داخل است. در ۱۵ درصد هم محدودیتی برای واردات نداریم.

* تولید انبوه واگن‌ها در چه بازه زمانی انجام می‌گیرد؟

فرزی: بر اساس برنامه ریزی که در کشور انجام شده ۲۱۰ واگن که حدود ۳۰ رام قطار است را حدود ۲۰ ماه آینده میتوان تحویل مترو داد. البته لازم به یادآوری است که قطار‌ها به صورت رام به رام تحویل میشوند و اولین رام حدود ۹ تا ۱۲ ماه آینده تحویل داده می‌شود. بعد از آن هر ماه تقریبا یک رام قطار تا سه رام میتوان تحویل داد.

*به صورت کلی چه تعداد رام میتوانید تولید کنید تا نیاز کشور برطرف شود؟

فرزی: نیاز کشور به مراتب از توان تولید فعلی بیشتر است. ولی منابع محدود مالی در بخش کارفرمایی میزان سفارش گذاری را محدود میکند ولی اگر منابع مالی تامین شود می‌توان میزان تولید در ماه به دو تا سه برابر هم فزایش داد.

*طی چه بازه زمانی تولید بیش از ۲۰ رام امکان پذیر است؟

فرزی: اگر برنامه خوبی برای تامین مالی پروژه در نظر گرفته شود حدود ۲۰ ماه آینده ۳۰ رام قطار می‌تواند تحویل متروی تهران شود.

*چقدر باید تامین مالی شود تا ۳۰ رام به تولید انبوه برسد؟

فرزی: حدود ۲۱۰ میلیون یورو مورد نیاز است.

*آیا تقدم و تاخری در مقوله تامین نیاز کشور و صادرات آن وجود دارد؟

فرزی: فعلا نیاز داخل آنقدر زیاد است، اگر این ۲۱۰ واگن را تحویل دهیم شهر‌های کشور هم نیاز دارند همچنین قطار‌های قدیمی تهران نیز نیاز به نوسازی و بعضا جایگزنی دارند بر اساس اخرین آمار، سایر شهر‌ها همراه با تهران حدود ۱۰ هزار واگن برای ده سال آینده نیاز دارند.

*خبر‌هایی مبنی بر تامین نیاز از چین نیز در کنار تولیدات واگن‌های قطار توسط سازندگان داخلی شنیده می‌شود؟ آیا صحت دارد؟ اگر بله شما به تولید پیش می‌روید یا خیر؟

فرزی: برنامه ریزی مدیران عالی شهری و کشوری این است که حدود ۲ هزار واگن با فاینانس چین تامین شود. در پنج سال آینده هر چه تولید بتوانیم کنیم داخل کشور به آن نیاز دارد و از نیاز داخل فراتر نمیتوانیم برویم و این نیاز انباشته کشور است که بیش از ده سال است هیچ واگنی به مترو‌های کشور تحویل نشده یا در حدود یکی، دو رام بوده است.

در صورتی که بسیاری از خطوط ما از سال ۹۰ راه افتاده ایستگاه‌های زیادی افتتاح و زیربنا‌های مترو کامل شده است؛ الان باید بگوییم ۸۰ درصد هزینه‌های مورد نیاز مترو را انجام شده و ۲۰ درصد دیگر که ناوگان باشد معطل مانده و هنوز اتفاق ویژ‌های برای آن نیفتاده است؛ و عملا بهره برداری از آن هزینه ۸۰% انجام شده هم منوط به انجام این ۲۰درصد هزینه لازم برای ناوگان است.

*آقای مهندس فرزی با وجود رقیب‌های خارجی در کشور برای تامین نیاز کشور، دست از کار نکشیده اید و بفرمایید که برای ۳۰ رام طی ۲۰ ماه آینده فعالیت پنج شرکت دانش بنیان کافی است یا باید توسعه یابد؟

فرزی: قطعا ساختار‌ها باید کاملتر شود، تا ۹ ماه اولیه که اولین رام آماده میشود بنای تولید انبوه چیده میشود و نیرو و کارگاه‌ها تدارک دیده میشود؛ همچنین خرید‌های لازم صورت گرفته و زنجیره تامین به خط میشود همه این موارد باید اتفاق بیفتد چرا که تا به حال این حجم تولید انبوه واگن در کشور با سطح از بومی سازی رخ نداده است.

تاکنون نمونه سازی و تولید اولیه به تعداد محدود بوده است. وقتی تعداد ۳۰ برابر قطار ملی شود بسیاری از الزامات باید کنار هم چیده شود.

*اوایل انعقاد قرارداد برای تولید انبوه قطار تولید ۱۱۳ واگن بود؛ این تعداد واگن به کجا رسید؟

فرزی: بعد از قطار ملی اولین قراردادی که به صورت رسمی تولید انبوه آن قرار بود شروع شود ۱۰۵ واگن بود، اما آن زمان متولیان امر گفتند ۸ واگن هم به ۱۰۵ اضافه شود که مجموع آن ۱۱۳ واگن میشد و اولین تولید انبوه و قرارداد بعد از قطار ملی بود. صحبت‌ها انجام شده و تعیین تکلیف شده و تایید پیشنهاد‌های تکنیکالی و فنی مراحل انجام شده؛ همچنین نقش آفرین‌های اصلی پروژه مشخص شده، اما معطل تصمیم گیرین‌های مدیران عالی شهرداری و تامین منابع مالی است.
شهرداری و شرکت مترو تلاش میکند پک اول که ۱۵ رام قطار ۷ واگنه بعلاوه یک رام قطار ۸ واگنه است را تامین مالی کرده و قرارداد را ببندد؛ اما هنوز محقق نشده است.

نکته مهم این است که در پروسه طراحی و تولید قطار ملی ظرفیت‌هایی شکل گرفته؛ مانند نهالی که میوه داده و مشخص شده از پس کاری که باید انجام دهد برمی آید. اگر روند تصمیم گیری و واگذاری کار بیشتر از این زمان ببرد و با اتفاقاتی که در حوزه جهانی رخ داده، مانند جنگ‌های اوکراین و غزه و افزایش قیمت‌ها جهانی؛ حفظ ساختار‌های شکل گرفته و تضمین انجام پروژه با پایه مالی انجام شده در قطار ملی را غیر ممکن میکند. تیم‌های فناورانه شکل گرفته برای پروژه از نخبه‌های علمی کشور هستند که در صورت عدم ارجاع کار به سرعت توسط مراکزعلمی و پژوهشی خارج از کشور جذب شده و شالوده کار از دست خواهد رفت.

تا کنون ما به زحمت زیادی این ساختار را حفظ کنیم، اما قطعا اگر شرکت واگن سازی همکاری با پروژه ۶۳۰ واگن فاینانس چین را شروع کند (تقریبا دو سال دیگر کار‌های اصلی واگن سازی در آن پروژه شروع میشود) دیگر بدنه ساز قطار را در زنجیره تولید نخواهیم داشت همین جهاد دانشگاهی و مپنا هم تا ابد منتظر پروژه‌های متروی نمی‌مانند و پروژه‌های دیگری را شروه میکنند این یعنی که زنجیر‌های شکل گرفته برای تولید قطار‌های متروی در کشور از بین خواهد رفت.

همه ما پذیرفته ایم در هیچ حوز‌های با توجه به شرایطی که داریم نمی‌توانیم با چین رقابت کنیم و با توجه به نیاز‌های کشور انتظار نداریم تامین واگن از چین و با فاینانس تعطیل شود.

یک نیاز انباشته در کشور به ۱۰ هزار واگن وجود دارد که اگر تامین شود استفاده از خطوط مان بهینه خواهد شد. اگر آن موضوع به این مسئله کمک میکند پیگیری شود، اما همزمان این طرف هم (تولید داخل) به طور جدی دنبال شود. فکر میکنم محصول داخلی مان بسیار زودتر نسبت به واگن‌هایی که چینی‌ها وعده اش را داده اند به دست بهره برداران مترو در کشور برسد.

*با وجود رقیبی مانند چین، مطالبات شما برای ساخت رام قطار تامین شده است؟

فرزی: بخشی از مطالبات مان در قطار ملی هنوز پرداخت نشده است و پیمانکاران مان مطالبات کامل شان را نگرفته اند. به علت تغییرات زیاد نرخ ارز از زمان قرارداد تاکنون گرفتاری‌های زیادی هم برای جهاد دانشگاهی و هم زنجیره تامین جهاد دانشگاهی ایجاد شده است. از دست اندرکاران در خواست داریم مسائل مالی پروژه قبلی که از قطارش استفاده میکنند و از پس تست‌ها و کنترل کیفیت برآمده، حل شود. 
حدود ۴۰ درصد کل قرارداد هنوز پرداخت نشده است. متولی قطار ملی از نظر مالی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و شرکت متروی تهران بود. به نظر

میرسد معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری سهم خودش را پرداخت کرده ولی مترو سهم خودش را نپرداخته است.

تبدیل تهدید به فرصت...

آنطور که پیداست محققان کشور توانایی ساخت قطار را دارند و توانسته اند در پروسه بومی سازی نقش مهمی ایفا کنند. حال بایستی وفاقی بین دستگاه‌ها وجود داشته باشد که کمترین میزان واردات و بیشترین حجم از تولیدات برای خطوط مترویی و راه آهن در نظر گرفته شود؛ به صورت خیلی شفاف می‌توان گفت شاید لازم باشد با قاطعیت جلوی واردات و هر گونه قراردادی که که باعث ورود واگن‌های قطار می‌شود را گرفت.

این اقدام قاطعانه می‌تواند علاوه بر تامین نیاز داخل، به اشتغال متخصصان کشور کمک بسزایی کند و این یعنی تبدیل تهدید به فرصت. فرصتی که یک اضلاع آن اشتغال، خودکفایی، تولید و تامین، افزایش نیرو‌های متخصص، ایجاد شرکت‌ها و تیم‌های استارت آپی است.

انتهای پیام/